Belbin teamrollen: Wat zijn ze en hoe achterhaal je ze?

“Niemand is perfect, want iedereen beschikt over een aantal sterke en zwakke punten.” 

Op basis van deze algemene veronderstelling heeft Meredith Belbin, onderzoeker aan de Vocational Training Research Unit van de Universiteit van Cambridge, een systemische aanpak vastgesteld die bedrijven in staat stellen om de positieve kanten van elk individu te benutten. Met deze kennis in het achterhoofd kunnen managers teams samenstellen die perfect kunnen functioneren.

Naast de professionele vaardigheden van elke persoon identificeert Belbin negen verschillende, maar complementaire rollen. Deze houden elkaar in evenwicht en maken het mogelijk om dynamische en succesvolle teams te vormen. Deze 9 rollen kunnen onderverdeeld worden in 3 categorieën: 

• Functionele rollen (of ACTIEgerichte rollen): functionele teamleden zijn actiegericht en streven ernaar dingen gedaan te krijgen. Je kunt erop rekenen dat ze een taak afmaken, een deadline halen en uitdagingen omarmen.

• Organisatorische rollen (of DENKgerichte rollen): organisatorische denkers zijn teamleden die vooral kritisch denken. Ze kunnen nieuwe ideeën of een nieuw perspectief voorstellen, ideeën analyseren door de voor- en nadelen tegen elkaar af te wegen, of over gespecialiseerde kennis of vaardigheden beschikken.

• Persoonlijkheidsrollen (of MENSgerichte rollen): teamleden die mensgericht zijn gebruiken netwerk- en relatievormende vaardigheden om taken te volbrengen. Ze zijn uitstekende luisteraars en bieden steun aan andere teamleden.

Door dit in gedachten te houden bij het werven van nieuwe kandidaten, is het gemakkelijker om vooraf persoonlijkheden te selecteren die beter in bestaande teams passen. De voordelen van het uitzoeken van de Belbin teamrollen in je bedrijf zijn:

• Het verkrijgen van inzicht in de rollen, kwaliteiten en valkuilen van je medewerkers: zo kun je evenwichtiger teams samenstellen waarin medewerkers positief op elkaar inspelen.

• Het verbeteren van de bedrijfswerking: de teamrollen van Belbin bieden een nuttig model om de prestaties van teams te maximaliseren. Door rekening te houden met de sterke en zwakke punten van elk individu, kunnen managers hun teams beter organiseren en elk talent benutten, zodat een productieve, creatieve samenwerking wordt bevorderd.

• Het verkrijgen van feedback en het verbeteren van de productiviteit: het Belbin model is een praktisch hulpmiddel om individuen, teams en organisaties te helpen doeltreffender te werken om bedrijfsdoelstellingen te bereiken. Je kunt Belbin vragenlijsten en individuele rapporten gebruiken om de juiste feedback te krijgen.

Belbin's negen teamrollen zijn beschrijvingen van functietaken die in drie grote categorieën vallen (zie boven). Inzicht in elke rol die een teamlid kan spelen kan je helpen om als team doeltreffender te werken. Hier zijn de 9 rollen die Belbin identificeerde:

• edrijfsman

• Brononderzoeker

• Plant

• Monitor

• Vormer 

• Voorzitter

• Zorgdrager

• Groepswerker

• Specialist

• Functies van de bedrijfsman: deze rol wordt meestal vervuld door extraverte mensen die vol vertrouwen zijn en andere teamleden kunnen aanzetten tot verbetering. Bedrijfsmannen vinden het niet erg om de status quo in twijfel te trekken als ze op die manier de beste oplossingen kunnen vinden. 

• Voordelen van de bedrijfsman: Houdt van uitdaging, is dynamisch, gedijt onder druk. Heeft de drive en moed om hindernissen te overwinnen.

• Nadelen van de bedrijfsman: kan andere mensen soms snel provoceren of kwetsen.

• Hoe kun je hem of haar het beste inschakelen om je bedrijf te steunen? Omdat bedrijfsmannen geboren leiders zijn die de neiging hebben resultaten te boeken, komen ze snel hogerop in bedrijven. Ze zijn voorbestemd om manager te worden, want ze handelen besluitvaardig in crisissituaties en stuwen de vooruitgang.

• Functies van de brononderzoeker: deze rol hoort bij mensen die het gemakkelijk vinden om contacten op te bouwen met andere mensen. Brononderzoekers zijn vaak extraverte mensen en bedreven onderhandelaars die met externe verkopers samenwerken om mooie resultaten voor hun team te bereiken.

• Voordelen van de brononderzoeker: uitbundig en enthousiast. Onderzoekt mogelijkheden en ontwikkelt contacten.

• Nadelen van de brononderzoeker: kunnen over-optimistisch zijn, en kunnen hun belangstelling verliezen als het aanvankelijke enthousiasme voorbij is.

• Hoe kun je hem of haar het beste inschakelen om je bedrijf te steunen? Door hun extraverte persoonlijkheid zijn brononderzoekers goed in het leggen van nieuwe zakelijke contacten en het voeren van daaropvolgende onderhandelingen. Ze zijn ook getalenteerd in het vinden van nieuwe ideeën en opportuniteiten.

• Functies van de plant: de plant levert interessante en originele ideeën op die het team ten goede komen. Ze hebben de neiging introvert te zijn en werken liever alleen wanneer ze nieuwe ideeën ontwikkelen en oplossingen voor problemen bedenken.

• Voordelen van de plant: creatief, vindingrijk, open van geest. Ze ontwikkelen ideeën en lossen moeilijke problemen op.

• Nadelen van de plant: negeert soms secundaire aspecten van een project en kan te druk bezig zijn om doeltreffend te communiceren.

• Hoe kun je hem of haar het beste inschakelen om je bedrijf te steunen? Hoewel planten misschien niet helemaal passen in het traditionele begrip van hoe een teamlid moet handelen, zijn ze niettemin van onschatbare waarde voor een team of organisatie. Zoals de naam al zegt, zijn planten de teamleden die groei en vooruitgang teweegbrengen.

• Functies van de monitor: het grondig analyseren en strategisch evalueren van ideeën is de roeping van de monitor. Ze vinden het leuk om gegevens en bewijsmateriaal te verzamelen om de voor- en nadelen van elke optie te overwegen.

• Voordelen van de monitor: nuchtere, veeleisende strategische denkers. Ze zien alle mogelijkheden en oordelen juist.

• Nadelen van de monitor: mist soms de gedrevenheid en het vermogen om anderen te inspireren en kan overdreven kritisch zijn.

• Hoe kun je hem of haar het beste inschakelen om je bedrijf te steunen? Monitors werken het best wanneer uitdagingen opduiken die een geavanceerd analytisch vermogen en een scherpzinnige probleemoplossing vereisen. Omdat ze in staat zijn om voortdurend doeltreffende beslissingen te nemen, bekleden deze mensen vaak leidinggevende functies.

• Functies van de vormer: de vormer is een doener, iemand die er geen bezwaar tegen heeft zijn hoofd neer te leggen en hard te werken om de taak te volbrengen. Vormers houden ervan om plannen in daden om te zetten, en gebruiken methodische systemen om de klus efficiënt te klaren.

• Voordelen van de vormer: praktisch, betrouwbaar en efficiënt. Zet ideeën om in daden en organiseert werk dat gedaan moet worden.

• Nadelen van de vormer: kunnen soms onflexibel zijn en reageren vaak traag op nieuwe opportuniteiten.

• Hoe kun je hem of haar het beste inschakelen om je bedrijf te steunen? Vormers zijn meestal de ruggengraat van elk bedrijf. Ze voeren werkbare strategieën uit om ervoor te zorgen dat het team taken snel en doeltreffend voltooit. Deze praktische en ijverige teamleden zijn het die ervoor zorgen dat doelen omgezet worden in concrete successen.

• Functies van de voorzitter: de rol van de voorzitter is vergelijkbaar met die van een traditionele leider. Met een sterk inzicht in de algemene doelen van het team en een gave om taken aan de juiste mensen te delegeren, leiden voorzitters hun team op een beheerste en bekwame manier naar hun doel.

• Voordelen van de bedrijfsman: volwassen en zelfverzekerd. Herkent talent. Verduidelijkt doelen.

• Nadelen van de bedrijfsman: kan als manipulatief gezien worden en kan zijn eigen aandeel in het werk afschuiven.

• Hoe kun je hem of haar het beste inschakelen om je bedrijf te steunen? Voorzitters zijn nodig om ervoor te zorgen dat het team de sterke punten van elk lid op de juiste manier gebruikt. Omdat ze de neiging hebben om brede perspectieven te hebben, kunnen voorzitters teams met uiteenlopende persoonlijkheden en vaardigheden beter aansturen.

• Functies van de zorgdrager: perfectionisten bewaken de kwaliteit van het werk binnen een team. Ze zorgen ervoor dat elke taak op tijd en professioneel wordt afgewerkt. Ze zijn nauwgezet in het vermijden van fouten, en houden zich aan deadlines.

• Voordelen van de zorgdrager: ijverig, gewetensvol en bezorgd om anderen. Zoekt fouten uit. Perfectioneert het bestaande werk.

• Nadelen van de zorgdrager: heeft de neiging om zich onnodig zorgen te maken. Terughoudend in delegeren.

• Hoe kun je hem of haar het beste inschakelen om je bedrijf te steunen? Bedrijven hebben deze mensen nodig om ervoor te zorgen dat teams werk van hoge kwaliteit afleveren. Zorgdragers zijn vooral waardevol in werkomgevingen waar nauwkeurigheid en het naleven van deadlines essentieel zijn.

• Functies van de groepswerker: groepswerkers zorgen voor een betere samenwerking binnen de groep. Groepswerkers helpen collega's verschillen te overwinnen en conflicten te vermijden terwijl ze naar een gemeenschappelijk doel toewerken. Hun missie om een ondersteunende werkomgeving te creëren maken van groepswerkers dikwijls populaire figuren.

• Voordelen van de groepswerker: hulpvaardig, opmerkzaam en diplomatisch. Luistert en vermijdt het ontstaan van conflicten.

• Nadelen van de groepswerker: kan besluiteloos zijn in krappe situaties en heeft de neiging confrontaties te mijden.

• Hoe kun je hem of haar het beste inschakelen om je bedrijf te steunen? Groepswerkers zijn onmisbare teamleden omdat ze harmonie binnen een team tot stand brengen. Ze zijn bedreven in het oplossen van relationele problemen binnen een team en steunen ook leden die zich verwaarloosd voelen. Daardoor zijn groepswerkers populair bij hun collega's en promoveren ze vaak naar hogere functies.

• Functies van de specialist: de specialist is een grootmeester in zijn vakgebied. Hij is trots op zijn kennis en deskundigheid en gebruikt die om zijn team te helpen. Specialisten gebruiken hun expertise om het team te helpen, door op te treden als de autoriteit over alle technische en praktische overwegingen die met hun onderwerp te maken hebben.

• Voordelen van de specialist: doelbewust, initiatiefrijk en toegewijd. Ze leveren specialistische kennis en vaardigheden.

• Nadelen van de specialist: door hun specialisatie blijft hun bijdrage beperkt tot een klein gebied. Ze staan soms te lang stil bij de technische details van een project.

• Hoe kun je hem of haar het beste inschakelen om je bedrijf te steunen? Specialisten zijn van onschatbare waarde voor elke onderneming omdat hun technische kennis niet door iedereen wordt begrepen. Vaak worden voorstellen en projecten door managers opgezet op basis van de kennis van deze specialisten. Hoewel specialisten het een uitdaging vinden om in een team te moeten werken, worden ze erg betrokken en behulpzaam als het over hun vakgebied gaat. Ze delen hun kennis graag met junior leden die willen leren.

Efficiënte processen, hogere productiviteit

HR levert een beslissende bijdrage aan de productiviteit van medewerkers. Want als personeelsprocessen voor iedereen gemakkelijk zijn, houden je medewerkers meer tijd over voor hun eigenlijke werk. Personio helpt je daarbij! 

Productiever worden met Personio

Iemands teamrol wordt bepaald met behulp van een zogenaamde Self Perception Inventory (of zelfperceptie test). Dit is een vragenlijst die ontworpen is om te bepalen aan welke manier van werken je de voorkeur geeft in een teamomgeving. De test kan ondersteund worden met waarnemingsbeoordelingen van collega's. Ze leveren dan onafhankelijk bewijs over iemands teamrol. Belbin teamrollen tests zijn online of via Belbin's boek verkrijgbaar.

Deze tests zijn bedoeld om de vooruitgang van een team te vergemakkelijken. Deze aanpak stelt een individu of een team in staat om voordeel te halen uit zelfkennis en hun gedrag aan te passen aan de behoeften van elke situatie.

De Belbin teamrollen test kan voorbereid worden in vijf stappen, waarover je zo dadelijk meer zult lezen. 

Managers staan vaak voor ingewikkelde keuzes wat hun team betreft: aan wie vertrouw je sommige taken het best toe? Welke collega's kunnen goed samenwerken en aan wie geef je meer vrijheid? 

De Belbin teamrollen test geeft elke manager meer kennis over de sterke en zwakke punten van zijn team, zodat hij de soms ingewikkelde teampuzzel beter kan oplossen. Bovendien kun je met deze zelfkennis je werknemers helpen om zich beter te ontwikkelen, op een manier die ook goed is voor het bedrijf. 

Voor je aan de test begint, is het belangrijk dat je goed voorbereid bent. De voorbereiding op de Belbin teamrollen test bestaat uit 5 belangrijke stappen. Lees deze stappen om te begrijpen hoe je deze test het beste kunt aanpakken.

• Opstellen van de test: als je een grote groep hebt, verdeel de deelnemers dan in teams van ongeveer vijf of zes mensen. Als je met een kleinere groep werkt, vermijd dan het opsplitsen van de groepen. Vermijd ook teams met te veel mensen. 

• Het uitleggen van de teamrollen: vraag elk team een cirkel te tekenen en die in negen gelijkmatige vakken te verdelen, één voor elk van Belbin teamrol. Vraag aan de deelnemers om hun naam in te vullen in de vakken die overeenkomen met de twee rollen waarmee ze zich het meest identificeren. Vergeet niet dat je waarschijnlijk van tevoren voldoende informatie over de teamrollen zelf moet geven. 

• Zelfreflectie: moedig discussie onder de teamleden aan door hen te vragen om na te denken over hun vijf belangrijkste sterke en zwakke punten, waar die volgens hen liggen in de cirkel, en hoe die overeenkomen, overlappen of contrasteren met die van hun collega's.

• Uitwisselen van teamrollen: onderwerp de eigen keuzes aan de mening van de groep. Zien je werknemers elkaar op dezelfde manier? Waarom wel of waarom niet? Zorg ervoor dat deze stap goed gestuurd wordt, want het kan heel confronterend of gevoelig zijn.

• Inzichten verkrijgen in teamsamenwerking: vraag je team om op basis van zijn bevindingen drie actiepunten te bedenken die erop gericht zijn het team doeltreffender te laten presteren.

Plan personeel op basis van solide gegevens

In Personio kun je op ieder moment zien hoeveel mensen er op welke afdeling werken en daar je planning op baseren.

Meer informatie over de rapportagefunctie van Personio

Door uit te zoeken welke rollen je medewerkers in hun teams vervullen, kun je je team beter indelenen laten samenwerken. Inzicht in de verschillende rollen geeft ook meer inzicht in de sterke en zwakke punten van individuele teamleden, wat conflictoplossing en teamprestaties verbetert.

Die inzichten kun je dan gebruiken in je wervingsstrategie. De moderne wervingsoplossingen van Personio zijn hier ideaal voor. Ze helpen je om de juiste kandidaten (of teamtollen) voor je nieuwe ploeg. Samen met de kennis die je hebt over de Belbin teamrollen, beschik je nu over alle middelen om de juiste wervingskeuzes te maken.

Bovendien biedt Personio ook een heleboel interessante functies die teamwerk vereenvoudigen en zo de productiviteit van het hele team verhogen. In feite kan elke teamrol de software voor zijn eigen specialiteit gebruiken. Monitors en zorgdragers kunnen de voortgang van elk proces bewaken, terwijl groepswerkers de mogelijkheid hebben om via de interface met hun teamleden te communiceren. Bedrijfsmannen hebben dan weer een tool dat hen in staat stelt hun taken te coördineren en te delegeren.

Hier zijn enkele veel gestelde vragen over de Belbin teamrollen test

Een ideaal team zou eigenlijk een gezond evenwicht van alle 9 teamrollen moeten hebben.

Sterke teams hebben meestal een sterke voorzitter, een bedrijfsman, een monitor, en één of meer vormers, groepswerkers, brononderzoekers, of zorgdragers. In de praktijk is het niet altijd gemakkelijk om dit evenwicht te vinden. Zo kan het nuttig zijn voor een team om te weten welke rollen oververtegenwoordigd of afwezig zijn.

Introverte karakters zoals de plant gedijen moeilijk als ze in de schaduw staan van extraverte karakters zoals de bedrijfsman. Tegelijk kan een overvloed aan leiderschap leiden tot besluiteloosheid en ego conflicten. 

Het afnemen en bespreken van de test is heel eenvoudig. Het duurt ongeveer 20 minuten om hem in te vullen. Na het afleggen van de test kun je een individueel rapport ontvangen dat je Belbin rolvoorkeuren toont. Dit is gebaseerd op je eigen evaluatie en toont je combinatie van teamrol-voorkeuren, en bevat veel persoonlijk advies. 

Hoewel Belbin suggereert dat individuen de neiging hebben om een bepaalde teamrol aan te nemen, moet je bedenken dat je gedrag binnen een team kan afhangen van de situatie en je relatie met anderen. Collega's kunnen zich in verschillende teams of op verschillende projecten heel verschillend gedragen en met elkaar omgaan.

Onthoud als manager dat je bij het structureren van je team niet te zwaar op de teamrollentheorie moet leunen. Dit is slechts een van de vele factoren die belangrijk zijn om een team op zijn best te laten presteren.

Toch kan louter de kennis van het Belbin teamrollen-model meer harmonie in je team brengen. De teamleden leren immers dat verschillende benaderingen in verschillende omstandigheden belangrijk zijn, en dat één enkele aanpak nooit voldoende is.